علائم ایمنی براساس NFPA 704 که با نام لوزی NFPA یا لوزی مخازن، لوزی خطر یا لوزی آتش نیز شناخته می شوند، تلاش می کنند تا اطلاعات اولیه برای آتش نشان، امدادگران و باقی افراد کمک رسان را فراهم نمایند. این استاندارد یک سیستم قابل فهم برای شناسایی خطرات خاص و شدت آنها با استفاده از روش تصویری (رنگ) و عددی را فراهم می کند تا به صورت ساده، خطرات نسبی یک ماده را توصیف کند. این پلاکارد به عنوان یک سیستم هشدار دهنده فوری برای امداد گران عمل می کنند و نشان دهنده سلامت، اشتعال پذیری، بی ثباتی و خطرات ویژه ای که ممکن است در اثر آتش سوزی، نشت یا موارد اضطراری مشابه اتفاق می افتد، می باشد. لذا لازم است در طراحی سیستم اعلام و اطفا حریق لحاظ گردند.
سیستم شناسایی مواد خطرناک NFPA 704
علائم باید در محل هایی نصب شوند که توسط افراد دارای صلاحیت (AHJ) مشخص می گردند و یا حداقل در مناطق زیر مورد استفاده قرارگیرند:
1- دو دیوار خارجی یا محوطه شامل یک راه دسترسی به ساختمان یا تأسیسات.
2- هر راه دسترسی به اتاق یا یک فضا.
3- هر راه اصلی که برای دسترسی به یک منطقه ذخیره سازی بیرونی استفاده می شود.
4- اگر مناطق متعددی وجود دارد که امداد گران می توانند وارد شوند، باید علائم متعددی در این مناطق وجود داشته باشد.
علائم لوزی NFPA در مخازن ثابت و تانک های رو سطحی و در ورودی به مکان هایی که مواد خطرناک ذخیره، توزیع یا حمل می گردند باید نصب گردند. هدف از این علائم کمک به امداد گران در شناسایی و متوجه ساختن خطرات احتمالی است بنابراین باید با توجه به محل و فضا به راحتی دیده شوند.
نحوه یافتن طبقه بندی مناسب برای مواد شیمیایی بر اساس لوزی آتش ؟
( سلامت، اشتعال پذیری، بی ثباتی و اطلاعات خطر خاص مانند قابلیت اکسید کننده، واکنش با آب، یا گازهای خفه کننده.)
بهترین منبع برای طبقه بندی یک ماده براساس NFPA 704، اطلاعات ایمنی (SDS) است که می تواند از تامین کننده ماده استعلام گردد. رتبه بندی NFPA 704 معمولا در بخش 16 SDS قرار دارد. منابع دیگر از جمله راهنمای NFPA برای مواد خطرناک و بسیاری دیگر از کتاب های مرجع و پایگاه داده در مواد خطرناک است که می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
چرا باید از سیستم طبقه بندی NFPA 704 استفاده کرد؟
این علائم لوزی شکل با چهار قطعه کوچک یا الماس مشخص می شوند. چهار الماس به رنگ آبی ، قرمز ، زرد و سفید می باشند. همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است. علائم الماس شکل از چهار دسته بندی رنگی استفاده می کنند تا یک ایده کلی به خطراتی که پرسنل در هر منطقه خاص در معرض آن قرار می گیرند را ارائه دهند.
سیستم طبقه بندی لوزی حریق قابل استفاده برای تأسیسات صنعتی، تجاری و سازمانی که تولید، پردازش، استفاده و یا ذخیره مواد خطرناک را دارد، می باشد. لطفاً توجه داشته باشید که این استاندارد برای حمل و نقل (DOT) یا برای استفاده عموم قابل استفاده نیست.
اهداف این استاندارد عبارتند از:
– این علائم یک سیگنال مناسب یا هشدار برای حفاظت از پرسنل امدادگر عمومی و خصوصی را ارائه می دهند.
– برای کمک به برنامه ریزی موثر برای عملیات اطفاء حریق، کنترل اضطراری و هم چنین پاکسازی.
– برای کمک به همه پرسنل وظیفه، مهندسان، کارخانه ها و کارکنان ایمنی در ارزیابی خطرات.
معنی علائم لوزی حریق
علائم لوزی آتش با چهار قطعه کوچک یا الماس مشخص می شوند. چهار الماس به رنگ آبی ، قرمز ، زرد و سفید می باشند. همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است. علائم الماس شکل از چهار دسته بندی رنگی استفاده می کنند تا یک ایده کلی به خطراتی که پرسنل در هر منطقه خاص در معرض آن قرار می گیرند را ارائه دهند.
شماره داخل هر لوزی نشان دهنده امتیاز خطر در هر یک از سه دسته است. هر ماده در این سه دسته رتبه بندی می شود: سلامتی (آبی)، اشتعال پذیری (قرمز) و بی ثباتی (زرد). جعبه سفید برای خطرات خاص مانند واکنش پذیری با آب، اکسید کننده ها یا گازهای خفه کننده است. طبقه بندی سلامت، اشتعال پذیری و بی ثباتی یک ماده با توجه به مشخصات فیزیکی و شیمیایی آن متفاوت است. رتبه بندی از 0 تا 4 می باشد که 4، نشان دهنده خطر یا خطر شدید و 0، نشان دهنده عدم وجود هشدار ضروری است. هر امتیاز بر روی تصویر روبرو توضیح داده شده است.
دسته بندی خطرات: سلامت (آبی)
درجه خطر سلامت باید به پرسنل آتش نشانی و امدادگران نشان دهنده یکی از موارد زیر باشد:
1- آنها تنها با تجهیزات حفاظتی تخصصی می توانند در منطقه با خیال راحت کار کنند.
2- آنها می توانند با استفاده از وسایل حفاظت تنفسی مناسب در منطقه با خیال راحت کار کنند.
3- آنها می توانند با لباس های معمولی در منطقه کار کنند.
درجه خطر: درجه آسیب دیدگی سلامت باید بر اساس شدت احتمال تحت تأثیر قرار گرفتن امدادگران رتبه بندی شود.
رتبه 4: موادی که در شرایط اضطراری می توانند کشنده باشند.
– گازهایی که LC50 برای سمیت استنشاق حاد، کمتر از 1000 عدد در میلیون است (ppm)
– هر مایع که غلظت بخار اشباع شده در دمای 20 درجه سانتیگراد (68 درجه فارنهایت) برابر یا بزرگتر است با 10 برابر LC50 برای سمیت استنشاق حاد، اگر LC50 آن کمتر یا مساوی با 1000ppm .
– گرد و غبار و مایع که LC50 برای سمیت استنشاق حاد کمتر یا برابر 0.5 میلی گرم در لیتر (mg / L) است.
– موادی که LD50 برای سمیت حاد پوستی کمتر یا برابر 40 میلی گرم در هر کیلوگرم (mg / kg) است.
– موادی که LD50 برای سمیت خوراکی حاد کمتر یا برابر 5 mg / kg است.
رتبه 3: موادی که در شرایط اضطراری می توانند آسیب جدی یا دائمی ایجاد کنند.
– گازهایی که LC50 برای سمیت استنشاق حاد بیشتر از 1000 ppm و کمتر از 3000 ppm یا برابر آن است.
– هر مایعی که غلظت بخار اشباع شده در دمای 20 درجه سانتیگراد (68 درجه فارنهایت) بزرگتر یا مساوی است با LC50 برای سمیت استنشاق حاد، اگر LC50 آن کمتر یا مساوی از 3000ppm آن باشد و اینکه معیار درجه بندی خطر 4 را نداشته باشد.
– گرد و غبار و مایع که LC50 برای سمیت استنشاق حاد است بیش از 0.5 mg / L اما کمتر یا مساوی 2 mg / L است.
– موادی که LD50 برای سمیت حاد پوست بیش از 40 میلی گرم / کیلوگرم است و یا کمتر مساوی 200 میلی گرم / کیلوگرم است.
– مواد خطرناک برای دستگاه تنفسی.
– موادی که به چشم آسیب می رسانند و باعث کدورت قرنیه غیرقابل برگشت می شوند.
– مواد خطرناک برای پوست.
– مایعات فریز کننده (Cryogenic) که باعث یخ زدگی و آسیب بافت غیر قابل برگشت می شوند.
– گازهای مایع فشرده با نقاط جوش در دمای زیر و یا کمتر از 55- درجه سانتیگراد (-66.5 درجه فارنهایت) که باعث آسیب یخ زدگی و غیرقابل برگشت می شوند.
– موادی که LD50 برای سمیت خوراکی حادتر از 5 میلی گرم بر کیلوگرم است و کمتر یا مساوی 50 میلی گرم / کیلوگرم است.
رتبه 2: موادی که در شرایط اضطراری می توانند باعث آسیب رساندن موقت و یا آسیب های دائمی شوند.
– گازهایی که LC50 برای سمیت استنشاق حاد بزرگتر از 3000 ppm و کمتر یا مساوی 5000 ppm است.
– هر مایعی که غلظت بخار اشباع شده در دمای 20 درجه سانتیگراد (68 درجه فارنهایت) برابر با یک پنجم LC50 آن برای سمیت استنشاق حاد است، اگر LC50 آن کمتر یا مساوی 5000ppm باشد و معیارهای هر دو درجه خطر 3 یا درجه خطر 4 را برآورده نمی کند.
– گرد و غبار و مایعی که LC50 برای سمیت استنشاق حاد است بیش از 2 میلی گرم در لیتر و کمتر یا مساوی 10 میلی گرم در لیتر است.
– موادی که LD50 برای سمیت حاد پوست بیش از 200 میلی گرم / کیلوگرم است و کمتر یا مساوی 1000 میلی گرم / کیلوگرم است.
– گازهای مایع فشرده با نقطه جوش بین 30- درجه سانتی گراد (22- درجه فارنهایت) و 55- درجه سانتیگراد (66.5- درجه فارنهایت)، که بسته به مدت زمان در معرض تماس، می تواند آسیب شدید بافت را موجب گردد.
– مواد مضر تنفسی
– موادی که موجب تحریک شدید، اما برگشت پذیر به چشم ها و یا سیستم ایجاد کننده اشک می شود.
– موادی که عامل خارش اولیه و حساس کننده پوست است.
– موادی که LD50 برای سمیت خوراکی حاد بیشتر از 50 میلی گرم / کیلوگرم و کمتر یا مساوی 500 میلی گرم بر کیلوگرم است.
رتبه 1: موادی که در شرایط اضطراری می توانند باعث تحریک قابل توجهی شوند.
– گازها و بخارهایی که LC50 برای سمیت استنشاق حاد بیشتر از 5000 ppm و کمتر یا مساوی 10،000 ppm است.
– گرد و غبار و مایع که LC50 برای سمیت استنشاق حاد بیشتر از 10 میلی گرم در لیتر و کمتر یا مساوی 200 میلی گرم در لیتر است.
– موادی که LD50 برای سمیت حاد پوستی بیشتر از 1000 میلی گرم / کیلوگرم است و کمتر یا مساوی 2000 میلی گرم / کیلوگرم است.
– موادی که سبب نگرانی نسبت به دستگاه تنفسی، چشم و پوست می شود.
– موادی که LD50 برای سمیت خوراک حاد بیشتر از 500 میلی گرم / کیلوگرم است و کمتر یا مساوی 2000 میلی گرم / کیلوگرم است.
رتبه 0: موادی که در شرایط اضطراری، سبب ایجاد هیچ گونه خطری از مواد قابل اشتعال نمی گردند.
– گازها و بخارهایی که LC50 برای سمیت استنشاق حادتر از 10،000 ppm است.
– گرد و غبار و مایع که LC50 برای سمیت استنشاق حاد بیش از 200 میلی گرم در لیتر است.
– موادی LD50 برای سمیت حاد پوست بیش از 2000 میلی گرم / کیلوگرم است.
– موادی LD50 برای سمیت خوراکی حاد بیش از 2000 میلی گرم بر کیلوگرم است.
– مواد اولیه که اساسا آسیب رسانده به دستگاه تنفسی، چشم و پوست نیستند.
دسته بندی خطرات: اشتعال پذیری(قرمز)
از آنجایی که بسیاری از مواد تحت یک مجموعه شرایطی سوخته میشوند، اما تحت شرایط دیگر نمی سوزند، لذا شکل یا شرایط مواد به همراه خواص ذاتی آن باید در نظر گرفته شود.
درجه خطر: درجه خطر آتش سوزی باید مطابق با حساسیت مواد به سوختن رتبه بندی شود.
رتبه 4: موادی که به سرعت یا به طور کامل در فشار اتمسفر و دمای محیط تبخیر می شوند یا به راحتی در هوا پخش می شوند و می سوزند.
– گازهای قابل اشتعال
– مواد برودتی قابل اشتعال
– هر مایع یا گازی که در حالی که تحت فشار است مایع است و دارای دمای فلاش پوینت زیر 22.8 درجه سانتیگراد (73 درجه فارنهایت) و نقطه جوش زیر 37.8 درجه سانتی گراد (100 درجه فارنهایت) (به عنوان مثال، مایعات کلاس IA)
– موادی در معرض هوا به صورت خود به خودی مشتعل می گردند.
– جامداتی که حاوی بیش از 5/0 درصد وزنی یک حلال قابل اشتعال یا قابل احتراق که توسط closed cup flash point حلال تعیین می شود.
رتبه 3: مایعات و مواد جامدی که می توانند تحت دمای محیط مشتعل گردند. مواد در این درجه، اتمسفرهای خطرناک را با هوا در دمای محیط تولید می کنند و یا تحت تأثیر درجه حرارت محیط، تحت تقریبا همه شرایط مشتعل می گردند.
– مایعات دارای دمای فلاشینگ زیر 22.8 درجه سانتیگراد (73 درجه فارنهایت) و نقطه جوش در دمای بیشتر یا مساوی 37.8 درجه سانتی گراد (100 درجه فارنهایت) و مایعات دارای دمای فلاشینگ بیشتر یا مساوی 22.8 درجه سانتیگراد (73 درجه فارنهایت) و کمتر از 37.8 درجه سانتیگراد (100 درجه فارنهایت) (یعنی کلاس IB و کلاس IC مایعات)
– جامدات ریز، معمولا کمتر از 75 میکرو متر است که خطر بالایی برای تشکیل یک ابر گرد و غبار احتراق دارند مانند سولفور، کلاس E گروه ملی برق (مانند آلومینیوم، زیرکونیم و تیتانیوم) ) و bis-phenol A.
– موادی که به دلیل اکسیژن موجود با شدت زیاد می سوزند (مانند نیتروسلولز خشک و بسیاری از پراکسید های ارگانیک)
– جامدات حاوی بیش از 5/0 درصد وزنی یک حلال قابل اشتعال یا قابل احتراق که توسط closed cup flash point حلال تعیین می شود.
رتبه 2: موادی که باید گرم شود و یا در معرض دمای نسبتا بالا قرار بگیرند تا مشتعل گردند. در شرایط عادی این مواد با هوا اتمسفر خطرناکی ایجاد نمی کنند، اما در دمای بالا یا تحت حرارت متوسط، می توانند بخار را در مقادیر کافی برای تولید جو های خطرناک با هوا آزاد کنند. مواد در این درجه همچنین شامل جامدات ریز شده
است که قبل از احتراق نیاز به حرارت ندارند.
– مایعات دارای نقطه فلاش پوینت بیشتر یا مساوی 37.8 درجه سانتی گراد (100 درجه فارنهایت) و کمتر از 93.4 درجه سانتی گراد (200 درجه فارنهایت) (یعنی مایعات کلاس II و کلاس IIIA)
– جامدات ریز، کمتر از 420 میکرو متر (40 مش) که خطر تشکیل یک ابر گرد و غبار قابل انفجار را تشکیل می دهند.
– مواد جامد در شکل پوسته پوسته، فیبری یا شکسته ای که به سرعت میسوزند و باعث ایجاد خطرات آتش انفجاری می شوند مانند پنبه، سيزال و كامپوزيت.
– جامدات و نیمه جامدات که به راحتی بخارات قابل اشتعال تولید می کنند.
– جامدات حاوی بیش از 5/0 درصد وزنی یک حلال قابل اشتعال یا قابل احتراق که توسط closed cup flash point حلال تعیین می شود.
رتبه 1: موادی که لازم است قبل از احتراق پیش گرم شوند. مواد در این درجه تحت شرایط دمای محیط قبل از احتراق باید پیش گرم شوند. مواد در این درجه همچنین شامل جامدات ریز شده است که قبل از احتراق نیاز به حرارت ندارند.
رتبه 0: موادی که در شرایط معمولی آتش سوزی مشتعل نمی گردند شامل مواد ذاتی غیر قابل اشتعال مانند بتن، سنگ و شن و ماسه .
موادی که در هوا و در معرض دمای 816 درجه سانتیگراد (1500 درجه فارنهایت) در مدت 5 دقیقه تحت شرایط ASTM D 6668، بین درجه اشتعال پذیری F = 0 و F = 1 نمی سوزند.
دسته بندی خطرات: ناپایداری(زرد)
درجه خطر ناپایداری باید به پرسنل آتش نشانی و امدادگران نشان داده شود که آیا منطقه باید تخلیه شود یا اینکه آتش باید از یک مکان دور شود یا باید در هنگام نزدیک شدن به آتش یا محل نشت با استفاده از خاموش کننده مراقبت ویژه صورت پذیرد و یا آتش سوزی را می توان با استفاده از روش های معمول خاموش کرد.
درجه خطر: درجه خطر باید بر اساس سهولت، سرعت و مقدار انتشار انرژی مواد در قالب خالص یا تجاری رتبه بندی شود.
رتبه 4: موادی که در خودشان به راحتی قادر به انفجار یا تجزیه به مواد منفجره یا واکنش انفجاری در دما و فشار محیط می باشند.
– مواد حساس به شوک حرارتی یا مکانیکی موضعی در دما و فشار محیط.
– مواد با تراکم قدرت لحظه ای (محصول گرمای واکنش و سرعت واکنش) در 250 درجه سانتیگراد (482 درجه فارنهایت) در 1000 W / mL یا بیشتر.
رتبه 3: موادی که در خود قادر به انفجار یا تجزیه به مواد منفجره و یا واکنش انفجاری هستند، اما نیاز به یک منبع جرقه قوی دارند و یا باید قبل از شروع انفجار گرم شوند.
– مواد با تراکم قدرت لحظه ای (محصول گرمای واکنش و سرعت واکنش) در 250 درجه سانتیگراد (482 درجه فارنهایت) بیشتر یا مساوی با 100 W / mL و کمتر از 1000 W / mL.
– مواد حساس به شوک حرارتی یا مکانیکی در دما و فشار بالا
رتبه 2: موادی که به راحتی تحت تغییرات شیمیایی شدید در دماهای بالا و فشار قرار می گیرند.
– مواد با تراکم قدرت لحظه ای (محصول گرمای واکنش و سرعت واکنش) در 250 درجه سانتیگراد (482 درجه فارنهایت) بیشتر یا مساوی با 10 W / mL و کمتر از 100 W / mL
– مواد گرمازا که در دمای کمتر یا مساوی 150 درجه سانتیگراد (302 درجه فارنهایت) در هنگام آزمایش با استفاده از کالری متری دیجیتال (DSC) نشان داده می شوند.
رتبه 1: موادی که در خود به طور معمول پایدار هستند، اما می توانند در دما و فشار بالا بی ثبات باشند.
– مواد با تراکم قدرت لحظه ای (محصول گرمای واکنش و سرعت واکنش) در 250 درجه سانتیگراد (482 درجه فارنهایت) بیشتر یا مساوی با 0.01 W / mL و کمتر از 10 W / mL است.
– مواد گرمازا که در دمای بیش از 150 درجه سانتی گراد (302 درجه فارنهایت) و کمتر یا مساوی 300 درجه سانتیگراد (604 درجه فارنهایت) در آزمایش با استفاده از کالری متر دیجیتال نشان داده می شوند.
امتیاز 0: مواد که در خود معمولا پایدار هستند، حتی در شرایط آتش سوزی.
– مواد با تراکم قدرت لحظه ای (محصول گرمای واکنش و سرعت واکنش) در دمای 250 درجه سانتیگراد (482 درجه فارنهایت) کمتر از 0.01 W / mL
– مواد گرمازا در دمای بالاتر از 300 درجه سانتی گراد (604 درجه فارنهایت) اما کمتر از 500 درجه سانتیگراد (932 درجه فارنهایت) که در آزمایش با استفاده از کالری متر دیجیتال نشان داده می شوند.
– مواد گرمازا که در دمای کمتر یا مساوی 500 درجه سانتیگراد (932 درجه فارنهایت) که در آزمایش با استفاده از کالری متر دیجیتال نشان داده نمی شوند.
دسته بندی خطرات: خطرات ویژه(سفید)
فقط W با یک خط از وسط (واکنش پذیری آب)، OX (اکسید کننده) و SA (گازهای خفه کننده) به طور رسمی بخشی از استاندارد NFPA 704 است.
– علائم خطرات خاص باید با یک شکل نمادین همیشه در موقعیت شش ساعت نشان داده شود.
– موادی که به طور شدید یا انفجاری با آب واکنش نشان می دهند (یعنی واکنش پذیری آب 2 یا 3) باید با علامت “W” با خط افقی از مرکز (W) شناسایی شود.
– مواد با خواص اکسید کننده باید با حروف “OX” شناسایی شوند.
– برای مواد شیمیایی که نیاز به هر دو نماد خطر خاص (به عنوان مثال W و OX) دارند، W باید در داخل محدوده خطرات خاص نمایش داده شود و OX باید مستقیما در زیر یا محدوده ی چهارگوش خطرات خاص نمایش داده شود.
– موادی که گازهای خفه کننده را شامل می شوند با حروف “SA” شناسایی می شوند و محدود به گازهای: نیتروژن، هلیم، نئون، آرگون، کریپتون و زنون می شوند.
علائم غیر استاندارد:
علامت های تعریف شده توسط کاربر یا نشانه های زیر باید در خارج از “الماس” NFPA قرار گیرد. آموزش و ارتباط مناسب با این نشانه های متفرقه ضروری است.
در بسیاری از موارد، خطراتی که توسط این نمادها نشان داده می شوند در حال حاضر در رده بندی های سلامت، اشتعال پذیری و یا بی ثباتی در نظر گرفته می شوند. علاوه بر این، به دلیل اینکه این علائم توسط استاندارد مشخص نشده است، ممکن است امدادگر در شرایط اضطراری پیام آن را نفهمند. چند نمونه از این علائم عبارتند از:
COR: موادی که نمی سوزند.
ACID و ALK: مواد قلیایی (باید مشخص تر بیان گردند).
BIO: خطر بیولوژیکی.
POI: مواد سمی (به عنوان مثال strychnine)
CYL یا CRYO: مواد تبرید زا (به عنوان مثال نیتروژن مایع)
مواد خام رادیو اکتیو: مواد رادیو اکتیو. (مثلا پلوتونیوم، اورانیوم)
اگر هیچ خطر خاصی وجود نداشته باشد، ممکن است فیلد خالی نیز باشد.
امیدواریم این اطلاعات در مورد لوزی خطر مفید واقع شده و مورد توجه شما عزیزان قرارگرفته باشند. خواهشمند است در صورت نیاز به هرگونه اطلاعات بیشتر از تماس با برسام دریغ نفرمایید.