سیستم اطفا حریق اسپرینکلر (sprinkler system) اولین سیستم اطفاء حریق اتوماتیک است. سیستم اطفا حریق اسپرینکلر به عنوان زیرمجموعه سیستم اطفاء حریق آبی، از آب برای کنترل و خاموش کردن آتش استفاده می کند. قدرت بالای آب در جذب حرارت و در دسترس بودن آن باعث شده اند تا این سیستم به عنوان یکی از اقتصادی ترین سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک استفاده شود.
در سیستم اطفا حریق اسپرینکلر آب بوسیله اسپرینکلر (Sprinkler)بر روی محل حریق پاشیده می شود تا حریق را تا رسیدن نیروهای آتش نشانی کنترل نماید. اسپرینکلرها با ایجاد یک چتر آب بر روی محل حریق حرارت را کاهش داده و موجب خاموش شدن آتش می گردند. هم چنین در این سیستم ها برای اینکه دائما آب با فشار بر روی اسپرینکلرها وجود داشته باشد از یک شیر کنترلی به نام wet alarm check valve استفاده می کنند تا در صورتی که پمپ های آتش نشانی قطع شدند همیشه آب با فشار مد نظر را پشت اسپرینکلر ها تامین کنند و سیستم در سریع ترین زمان ممکن وارد مدار شود.
نحوه عملکرد اسپرینکلر اطفا حریق
همانطور که گفته شد، در این سیستم از آب برای عملیات اطفا حریق استفاده می شود. از اجزای مهم این سیستم می توان به شیر آلارم چک ولو، شیر ایزوله، سوییچ جریان (flow switch)، اسپرینکلر یا افشانک و لوله کشی اشاره کرد. در این سیستم برای اینکه همیشه جریان آب پشت اسپرینکلرها نگهداری شود، از یک شیر مخصوص به نام شیر آلارم چک ولو تر (wet alarm check valve) استفاده می شود. این شیر مانند یک شیر یک طرفه عمل می کند و همیشه جریان آب را به سمت اسپرینکلر هدایت می کند و از حرکت جریان به سمت خلاف جهت خروجی سیستم جلوگیری می کند.
طبق استاندارد NFPA13 این شیر برای عملکرد صحیح سیستم اسپرینکلر اجباری است و باید در طراحی سیستم اطفا حریق لحاظ گردد. هم چنین برای عملیات تعمیر و نگهداری این شیر لازم است که یک شیر ایزوله قبل از آن قرار داده شود. این شیر طبق استاندارد NFPA باید از نوع دارای نشانگر باشد. بر روی این شیر تجهیزاتی مانند تریم، مخزن تاخیر انداز (retard chamber) و زنگ هشدار مکانیکی (alarm bell) قرار دارد.
هم چنین در خروجی این شیر نیز لازم است تا یک سوئیج جریان یا همان flow switch قرار داده شود تا در صورت عملکرد سیستم و حرکت جریان آب به سمت اسپرینکلرها، سیگنال هشدار و فعالسازی سیستم به سمت پنل بالادستی ارسال گردد.
در نهایت جریان آب خارج شده از مجموعه شیرهای سیستم اسپرینکلر به سمت نازل اسپرینکلر توسط سیستم لوله کشی مهندسی شده هدایت می شود. حباب شیشه ای روی اسپرینکلر از خروج جریان آب جلوگیری می کند و بعد از رسیدن حرارت به آن و رسیدن به زمان معین، می شکند و باعث خروج آب از اسپرینکلر می شود.
نازل در سیستم اطفا حریق اسپرینکلر چیست؟
اسپرینلکر ها همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید نازل هایی هستند که بر روی خروجی خود دارای حباب های که معمولا از جنس شیشه می باشند. این حباب ها در مسیر خروجی آب اسپرینکلر قرار می گیرند و تا زمانی که شکسته نشوند اجازه خروج آب از اسپرینکلر را نمی دهند. هر یک از حباب اسپرینکلر ها دارای دمای طراحی می باشند و در صورتی که حرارت حریق سبب رسیدن حباب ها به دمای مد نظر شد، مایع درون آنها منبسط می شود و باعث شکسته شدن حباب شیشه ای می شوند. در نتیجه پس از شکسته شدن حباب، مسیرخروجی جریان آب باز شده و آب پس از برخورد به دفلکتور روی اسپرینکلر به صورت چتری روی محل حریق پاشیده می شود.
همانطور که گفتیم برای اینکه فشار آب بر روی اسپرینکلر همواره نگه داشته شود، از یک شیر به نام wet alarm check valve استفاده می شود که به نوعی یک شیر یک طرفه می باشد تا پس از اینکه آب از این شیر عبور کرد و به سمت اسپرینکلر هدایت شد، حتی در هنگامی که فشار آب بالادست کاهش پیدا کرد فشار آب را بر روی اسپرینکلر ها حذف شود. در مقالات بعدی توضیحات کامل تری در مورد اجزای سیستم اطفا حریق اسپرینکلر خواهیم داد.
انواع سیستم Sprinkler
اگرچه بیشتر افراد سیستم اتوماتیک اسپرینکلر را از نوع تَر آن می شناسند، اما این سیستم مدل های دیگری نیز دارد. همانطور که اشاره شد در سیستم اطفا حریق اسپرینکلر معمولا آب در داخل لوله کشی وجود دارد و این موضوع باعث می شود تا در مناطقی که احتمال یخ زدگی وجود دارد، استفاده از این سیستم غیر ممکن شود.
به همین دلیل در مدل های دیگری از این سیستم از سیستم خشک نیز استفاده می شود. در این مدل سیستم بعد از شیر wet alarm check valve هوا را از طریق یک کمپرسور وارد سیستم لوله کشی می شود. این هوا در فاصله بین شیر سیستم اسپرینکلر و اسپرینکلرها قرار می گیرد و بدین ترتیب از یخ زدگی لوله ها جلوگیری می کند. در صورت فعال شدن اسپرینکلر، هوا از خط لوله کشی خارج شده و جریان آب از پشت شیر چک ولو به سمت نازل ها هدایت می شود.
با توجه به وجود هوا بعد از شیر یک طرفه، عملکرد این شیر کمی متفاوت بوده و به آن درای پایپ ولو یا dry pipe valve می گویند که عملکردی مشابه با همان شیر سیستم تر را دارد.
قیمت سیستم آتش نشانی اسپرینکلر
سیستم اطفا حریق اسپرینکلر با توجه به اینکه از تجهیزات نسبتا ساده تری در عملکرد بهره می برد، لذا بسیار اقتصادی و مقرون به صرفه است و یکی از دلایل پرکاربرد بودن این نوع از سیستم ها می باشد. در این سیستم با توجه به مساحت فضا معمولا حجم پایپینگ و لوله کشی سیستم اسپرینکلر بسیار بالاست و به نسبت سایر سیستم ها حجم کار اجرایی بالایی دارد.
هم چنین با توجه به مساحت فضای حریق معمولا نیاز به مقدار بسیار زیادی آب وجود دارد. سیستم اطفا حریق اسپرینکلر در محل هایی که تجهیزات برقی دارند به دلیل خطر برق گرفتگی معمولا استفاده نمی شوند و با توجه به اینکه پس از عملکرد سیستم مقدار زیادی آب در محیط جمع می شود نیاز به تمیزکاری محیط وجود دارد و یا حتی ممکن است باعث آسیب رساندن به سایر تاسیسات و تجهیزات شوند. لازم به ذکر است با توجه به اینکه در این سیستم همواره آب در سیستم لوله کشی وجود دارد لذا امکان استفاده از آن در محیط هایی که امکان یخ زدگی دارند، میسر نمی باشد. هم چنین مصرف زیاد آب در مقابل سیستم واتر میست نیز یکی دیگر از معایب این سیستم ها می باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این سیستم ها می توانید از استاندارد NFPA کد 13استفاده کنید. خواهشمند است در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر با info@barsamgroup.com مکاتبه فرمایید.